سنگ کلسیت چیست؟
کلسیت دارای فرمول شیمیایی کربنات کلسیم است و در انگلیسی به صورت Calcite می باشد. کربنات کلسیم به عنوان یکی از فراوان ترین کانی های تشکیل دهنده پوسته کره زمین ، دارای سه رده اصلی به نام های کلسیت ، آراگونیت و وتریت است. تفاوت میان این سه پلی مورف در ساختار کریستالی آنها و روش و محل تشکیل می باشد. فراوان ترین نوع کربنات کلسیم در معادن از نوع کلسیت است. برخی از سنگ های معروف مثل سنگ آهک و سنگ مرمر هم از نوع سنگ کلسیت می باشند. تفاوت این سنگ ها در رنگ بندی های آنها می باشد و در طبیعت به صورت کلسیت سفید ، کلسیت سبز ، کلسیت نارنجی و کلسیت سیاه یافت می شود.
تولید کلسیت
انواع کربنات کلسیم به هر شکلی از آن نظیر سنگ آهک یا گرانیت در دسته سنگ های رسوبی قرار می گیرند و در اثر تجمع موجودات دریایی پوسته دار مانند صدف ها و پلنگتون ها در شرایط خاصی تشکیل می گردد. کلسیم کربنات ها در محیط های آبی مختلف بوجود می آیند. سنگ کلسیت کاربرد بسیار گسترده ای در زندگی انسان دارد. این ماده در اشکال مختلف آن مثل سنگ آهک ، به صورت فراوانی در امور ساختمانی و تولیدی کاربرد داشته و به شکل خام یا فراوری شده مصرف می گردد.
مشخصات شیمیایی
مهم ترین ویژگی کلسیت این است که مثل دیگر انواع کربنات کلسیم ، دارای خاصیت قلیایی می باشد یعنی در صورت تماس با اسیدها ، واکنش شیمیایی ایجاد خواهد کرد. این نوع سنگ ها در آب خالص کاملا نامحلول هستند اما در شرایط خاصی مثل دما ، pH و یون های موجود در آب که معمولا در بسیاری از غارها و سفره های زیرزمینی وجود دارد ، قابلیت انحلال پذیری محدودی پیدا می کند. هر چه میزان فشار هوا و گاز کربنیک در آب افزایش یافته و پی اچ آب کاهش یابد ، مقدار بیشتری کلسیت در آب حل می شود که همین نیز سبب ایجاد سختی آب خواهد شد. بارز ترین شکل کلسیت در طبیعت به صورت قندیل های موجود در غار ها بروز می کند. کلسیت با ساختار تری گونال و با کریستال های بزرگ و قابل تشخیص تشکیل می گردد.
مشخصات فیزیکی
سنگ کلسیت دارای شکل ها و انواع گوناگونی است. در حدود هشتصد نوع سنگ کلسیتی در کره زمین شناسایی شده که رایج ترین و پایدارترین نوع آن ، دارای ساختار شش وجهی می باشد. از نظر شکل و ظاهر هم به صورت گرانول ، لاملار و فیبر وجود دارد. از نظر سختی هم سنگ کلسیت در میان دیگر انواع کربنات کلسیم ، با دارا بودن عدد Mohs برابر با ۲٫۷۱ ، سخت ترین نوع کربنات کلسیم است. به لحاظ ظاهری این سنگ در رنگ های سفید ، سیاه ، طوسی ، زرد ، قرمز ، نارنجی ، سبز و بنفش یافت می شود.
کاربرد و موارد مصرف
تولید آهک
آهک به عنوان یکی از پر کاربردترین مواد معدنی مورد مصرف در امور ساختمانی ، تولیدی و خدماتی ، از پخت سنگ کربنات کلسیم در دمای بالا تولید می شود. با استفاده از گونه های مختلف کلسیت به صورت سنگ آهک یا آهک دولومیتی می توان انواع آهک زنده و مرده ، آهک هیدراته و شکفته و … را تولید نمود.
جواهر سازی
زیبایی چشم نواز سنگ کلسیت سبب شده رنگ های مختلف این سنگ در جواهر سازی استفاده شود و آن را برای ساخت انگشتر ، گردن بند و … بکار می برند. البته نسبت به دیگر سنگ های تزئینی ، سختی کمتری داشته و ممکن است دچار خراش شود.
کربنات کلسیم خوراک دام و طیور
تمامی سنگ های کربنات کلسیم از جمله سنگ کلسیت حاوی مقادیری کلسیم قابل جذب برای دام و طیور هستند. به همین دلیل از پودر سنگ کلسیت به عنوان منبع غنی کلسیم در مرغداری ها ، گاوداری های و استخر های پرورش میگو در جیره غذائی استفاده می کنند.
تولید پلاستیک
پودر کربنات کلسیم میکرونیزه که معمولا از نوع سنگ آهک است به عنوان ماده پر کننده ارزان و مفیدی در صنعت تولید لاستیک ، پلاستیک و پلیمر استفاده می شود. این ماده علاوه بر کاهش هزینه تولید پلاستیک و پی وی سی نرم و سخت ، سبب بهبود مقاومت فشاری و بافت سطحی محصول نیز خواهد شد.
تولید کاغذ
پودر سنگ کلسیت در تولید خمیر کاغذ به عنوان حجم دهنده و به منظور کاهش مصرف چوب کاربرد دارد. مواد کربناته همچنین برای بازیافت سود مایع بکار رفته در فرایند کرافت هم مصرف می شود.
تولید رنگ
همان طور که گفتیم ، کلسیت یکی از بهترین مواد فیلر در صنعت است. در تولید انواع رنگ روغنی و غیر روغنی هم از این ماده به صورت پودر میکرونیزه و با دانه بندی بسیار ریز جهت حجم دهی و کاهش هزینه ها استفاده می شود. همچنین در تولید پودر مل که برای بتونه کاری مصرف می شود هم از پودر سنگ کلسیت می توان استفاده نمود.
تفاوت سنگ کلسیت و دولومیت
دولومیت یا آهک دولومیتی نوعی سنگ آهک و از خانواده کربنات کلسیم است. کلسیت و دولومیت شباهت بسیار زیادی از نظر فیزیکی و شیمیایی به هم دارند و تنها تفاوت آنها در این است که دولومیت دارای ترکیبی از یون منیزیم در ساختار خود می باشد و فرمول شیمیایی آن به صورت CaMg(CO3)2 است در حالی که کلسیت همان کربنات کلسیم با فرمول مولکولی CaCO3 می باشد. با این حال این دو ماده تفاوت چندانی از نظر کاربرد با هم نداشته و فقط خلوص آهک دولومیتی پایین تر است.
انواع سنگ کلسیت در طب سنتی
بر طبق عقائد طب سنتی ، رنگ های مختلف این سنگ حاوی عناصری هستند که تاثیراتی بر بدن انسان دارند. البته این خواص از نظر پزشکی نوین مورد بررسی قرار نگرفته است با این حال ، به معرفی برخی از این خواص سنتی می پردازیم.
کلسیت سیاه
موجب کاهش استرس و افسردگی می گردد.
کلسیت آبی
فشار خون و التهابات را کاهش می دهد. برای درمان مشکلات عصبی و ریوی مفید است.
کلسیت سبز
تقویت کننده جسم و ضدعفونی کننده می باشد و فشار های عصبی را کاهش می دهد.
کلسیت سبز
آرامش بخش بوده و برای سیستم گوارش و پوست مفید است.
کلسیت سفید
نمای زیبایی داشته و برای سلامتی مفید خواهد بود.
