اتانول و متانول چه تفاوتی با هم دارند و راه تشخیص این دو الکل چیست

تشخیص اتانول از متانول

اتانول و متانول با وجود اینکه الکل هایی شبیه به هم با اسامی نسبتا یکسانی هستند ، اما به لحاظ کاربرد ، روش تولید ، میزان سمیت و ویژگی های شیمیایی با هم تفاوت دارند. اتانول یا الکل میوه دارای مصارف طبی ، خوراکی و صنعتی مرتبط با سلامت است اما کاربرد های الکل متانول که با نام الکل چوب هم شناخته می شود به دلیل سمیت بالایی که برای سلامت انسان دارد متفاوت است. در این مطلب به معرفی تفاوت الکل خوراکی و الکل صنعتی می پردازیم.

الکل اتانول چیست

اتانول یا الکل سفید با نام های دیگری مانند اتیل الکل یا الکل میوه هم شناخته می شود و دارای بوی خاص و ظرفیت آتش گیری قوی است. اتانول همان ماده ای است که در تولید مشروبات الکلی در جهان بکار می رود و ویژگی مست کنندگی دارد. الکل خوراکی همچنین در تولید محصولات مرتبط با مصارف انسانی مانند عطر و ادکلن هم به کار می رود.

در تولید اتانول ، از مخمر نانوایی که در نانوایی ها جهت تولید خمیر ترش بکار می رود استفاده می شود. این مخمر که نوعی قارچ زنده است ، زمانی که با مواد قندی نظیر کشمش ، ذرت ، خرما ، انگور و … ترکیب شود ، آنزیم هایی آزاد می کند که سبب ایجاد تغییرات شیمیایی در فروکتوز یا قند میوه می گردد. این تغییرات که با آزاد سازی گاز دی اکسید کربن همراه است ، به تولید الکل منجر می شود.

الکل متانول چیست

متانول با نام های دیگری مانند متیل الکل یا الکل چوب ، یکی از ساده ترین انواع الکل است که از فعالیت باکتری های بی هوازی تولید می شود. متانول بر خلاف اتانول بسیار سمی است و در صورت تماس با بدن انسان به صورت خوردن یا تماس با پوست ، موجب نابینایی ، مسمومیت ارگان های داخلی یا حتی مرگ می شود. این الکل در اثر تخریب چوب توسط باکتری های خاصی بوجود می آید و مراحل تولید آن به صورت ۱- تولید گاز سنتز ۲- سنتز متانول از این گاز و ۳- تقطیر است. شعله سوختن متانول کاملا بی رنگ بوده و نمی توان متوجه سوختن آن شد در نتیجه امکان ایجاد سوختگی یا آتش سوزی دارد.

خطرات استفاده از متانول بجای اتانول جهت ضدعفونی

با وجود اینکه اتانول خواص میکروب کشی مناسبی داشته و در صورت نبود مواد ضدعفونی کننده قوی ، گزینه مناسبی است ، اما بر خلاف آن ، متانول یکی از ساده ترین انواع الکل با ضعیف ترین خواص میکروب کشی می باشد. متانول بسیار سمی بوده و در صورت خوردن یا حتی تماس با پوست بدن سبب نابینایی ، صدمات جبران ناپذیر به کبد ، کلیه و قلب می شود. اگر زیاد در معرض تماس با این ماده قرار گیریم ، تاثیر انباشت آن برای سیستم اعصاب مرکزی بخصوص عصب بینایی پس از مدتی مشاهده خواهد شد. در صورت ورود متانول به بدن ، در تماس با مواد شیمیایی و آلی به متابولیت های سمی فرمالدهید تبدیل شده و خسارات شدیدی به پوست ، چشم و ارگان های مختلف وارد می نماید به حدی که می تواند منجر به مرگ شود. دوز کشنده در افراد مختلف ، تفاوت دارد ولی به طور معمول با مصرف حداقل ۰٫۳ گرم از این الکل به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می تواند مرگبار باشد.

طبق نظر متخصصان ، توصیه می شود در زمان ایجاد اپیدمی های مختلفی همچون ویروس کرونا ، افراد به جای استفاده از الکل (اتانول یا هر ضدعفونی کننده دیگری) ، دست های خود را به طور مداوم با صابون شستشو دهند. اصولا الکل ها برای شرایطی که آب و صابون و شوینده ها در دسترس نیست توصیه می شود.

تفاوت اتانول و متانول

تفاوت در روش تولید

اتانول از تخمیر قند گیاهی تولید می شود. فعالیت مخمر نانوایی در تجزیه کشمش ، شکر ، ذرت ، سیب زمینی و … و سپس تقطیر آن موجب تولید اتانول خالص و با درصد بالا است. در حالی که متانول از تخریب بافت چوبی توسط باکتری های بی هوازی قابل تولید است. روش نوین تولید متانول با استفاده از تزریق گاز طبیعی می باشد. این گاز به روش خاصی فراوری شده و در شرایط فشار و حرارت برای تولید متیل الکل بکار می رود.

تفاوت در موارد مصرف

بیشترین مورد مصرف اتانول خوراکی در جهان برای تولید مشروبات الکلی است. همچنین در تولید ضدعفونی کننده های بیمارستانی ، پد الکلی ، ژل ، اسپری عطر و ادکلن بکار می رود. اما متانول یا همان الکل صنعتی کاربردی در زمینه تولید ضدعفونی کننده ها ندارد. این ماده شیمیایی بیشتر برای تولید محصولاتی نظیر فرمالین ، استیک اسید و … مصرف می شود. همچنین در اکثر کشور ها ، از متانول برای غیر خوراکی نمودن اتانول استفاده می کنند. اشتعال پذیری آن به عنوان عاملی است تا برای تولید سوخت در برخی کشور ها بکار رود.

روش تشخیص اتانول و متانول

همان طور که از مقادیر ارائه شده در جدول مقایسه اتانول و متانول مشخص است ، این دو ماده شباهت بسیار زیادی به هم دارند که تشخیص آن ها را از یکدیگر به شدت سخت می نماید. با توجه به اینکه الکل چوب (متانول) قیمت بسیار ارزان تری از الکل طبی (اتانول) دارد ، جای تعجب نیست اگر برخی افراد سودجو آن را بجای اتانول بفروش برسانند. به خصوص اینکه در صورت رنگی بودن متانول (رنگ زرد مایل به نارنجی که به صورت دستی به اتیل الکل افزوده می شود تا مورد مصرف خوراکی قرار نگیرد) می توان به راحتی با افزودن چند قطره وایتکس ، آن را مانند اتانول خالص بی رنگ کرد. در ادامه به روش های تشخیص اتانول از متانول می پردازیم:

تفاوت رنگ شعله اتانول و متانول

این روش یکی از بهترین و ساده ترین روش های تشخیص الکل طبی از الکل صنعتی است. برای این کار ، الکل را در ظرفی ریخته و یا پنبه ای را به آن آغشته کنید و سپس آتش بزنید. سوختن اتانول همراه با شعله ای بلند و آبی رنگ و در کناره ها به رنگ زرد است. در حالی که متانول شعله کوتاه و نارنجی رنگی دارد. اگر متانول را با وایتکس سفید کرده باشند ، شعله آن بسیار کوتاه بوده و معمولا زود خاموش می شود.

بررسی شیمیایی

بررسی های ظاهری نظیر تست شعله ، رنگ مایع و … قابلیت اتکاء پایینی داشته و ممکن است نتیجه‌ بخاطر وجود دیگر مواد و یا خلوص ، دستخوش تغییر شود. علمی ترین روش ، آزمایش شیمیایی مواد است که در آزمایشگاه ها صورت می گیرد. در این روش که به تست یدوفرم شهرت دارد ، ده قطره از الکل را داخل یک ظرف آزمایشکاهی می ریزند ، سپس به همین میزان از یک معرف شیمیایی به نام یداین به آن می افزایند. ۲۵ قطره هم محلول سود مایع اضافه می کنند و آنقدر به هم می زنند تا رنگ تیره ید از بین رود  و در نهایت حرارت می دهند. اگر یداین به صورت ماده زرد رنگی ته نشین شد ، ماده اولیه اتانول بوده و در غیر این صورت ، متانول است.