هیپوکلریت سدیم | آب ژاول | وایتکس

هیپوکلریت سدیم چیست

هیپوکلریت سدیم Sodium hypochlorite که با اسامی آب ژاول و وایتکس هم معروف است یک ترکیب شیمیایی با فرمول مولکولی NaOCl یا NaClO می باشد. آب ژاول دارای خاصیت ضد عفونی کنندگی بوده و مایع آن به رنگ زرد کم رنگ است. این محصول که دارای بوی بسیار تند و زننده کلر می باشد ، یکی از پر مصرف ترین مواد سفید کننده و شوینده قوی خانگی و صنعتی از قرن هجدهم میلادی تا به حال محسوب می شود. هیپوکلریت سدیم همچنان پس از گذشت چند قرن ، پر مصرف ترین و ماثر ترین شوینده پایه کلری در جهان است. از جمله ویژگی های این محصول می توان به خواص خورندگی ، واکنش دهنده بودن با سایر مواد ، بوی تند و آزار دهنده و در دسترس بوده اشاره نمود. از مخلوط نمودن وایتکس با مواد شیمیایی نظیر جوهر نمک ، آمونیاک و اسید ها باید به شدت خودداری شود.

قیمت فروش آب ژاول

فروش هیپوکلریت سدیم خانگی ، صنعتی و بیمارستانی در گالن های مخصوص و یا به صورت فله ای در تانکر مخصوص حمل مواد شیمیایی توسط گروه سینا تولید انجام می شود. فروش آب ژاول برای تولید وایتکس مصرفی در منازل ، شستشوی استخر ، صنایع نساجی ، اماکن عمومی ، تولید محصولات شیمیایی ، شستشوی دستگاه های صنعتی و … انجام می شود. ارسال سدیم هیپوکلریت وارداتی و یا تولید داخل ، توسط سینا تولید به کلیه شهر های کشور صورت می گیرد.

بسته بندی وایتکس مورد مصرف در موارد خانگی از محلول ۳ تا ۸ درصد هیپوکلریت سدیم تشکیل می شود. غلظت و قدرت هر محصولی بستگی برند آن دارد. معمولا در سفید کننده های خانگی ، مقداری هم سود مایع مخلوط می شود تا سرعت تجزیه وایتکس کاهش یابد. برخی برند های معروف جهانی حتی از غلظت ۱۰ تا ۲۵ درصد آب ژاول هم استفاده می کنند. محلول ۱۲ درصد آن برای موارد تصفیه آب آشامیدنی بکار می رود.

برای خرید هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) یا خرید وایتکس با ما تماس حاصل نمایید.

مشخصات فنی هیپوکلریت سدیم

با وجود اینکه می توان این محصول را به صورت خشک نیز تولید نمود ، اما به دلیل اینکه ماده ای بسیار ناپایدار بوده و خاصیت انفجاری پیدا می کند ، در نتیجه آن را به صورت مایع آب ژاول تولید می نمایند. این محصول شیمیایی به شکل مایعی شفاف و زرد رنگ است که حاوی ۴۴ درصد NaOCl می باشد. سدیم هیپوکلریت در دمای اتاق تجزیه می شود به این خاطر بهتر است در محیطی سرد نگهداری گردد زیرا در دمای کمتر از ۷ درجه سانتی گراد ، سرعت تجزیه آن به شدت کاهش می یابد.

تولید هیپوکلریت سدیم

روش کلر زنی سودا

در این روش ماده هیپوکلریت پتاسیم را با عبور دادن گاز کلر از درون محلول سود پتاس تولید می کنند.

با استفاده از هیپوکلریت کلسیم

روش دیگر شامل ایجاد واکنش بین کربنات سدیم با آهک کلرینه (پودر سفید کننده) ، هیپوکلریت کلسیم ، کلرید کلسیم و آهک هیدراته (هیدروکسید کلسیم) است. این روش تولید ، قدیمی می باشد و به دوران پس از جنگ جهانی اول باز می گردد. واکنش تولید آن به شرح زیر است:

Na₂CO3 + Ca(OCl)₂ → CaCO₃ + 2NaOCl

Na₂CO₃ + CaCl₂ → CaCO₃ + 2NaCl

Na₂CO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + 2NaOH

الکترولیز آب نمک

در اواخر قرن بیستم میلادی ، روشی به نام کلر آلکالی ارائه شد که طبق آن ، محصولاتی همچون هیپوکلریت سدیم و سدیم هیدروکسید از طریق الکترولیز آب نمک بدست می آید. به دلیل قیمت پایین آب نمک و انرژی الکتریسیته ، این روش مورد توجه زیادی قرار گرفت. امروزه یک روش ارتقاء یافته الکترولیز به نام فرایند هوکر بوجود آمده که تنها به تولید آب ژاول در مقیاس صنعتی می پردازد. در این روش  ، گاز کلر داخل محلول سرد سود مایع دمیده می شود.

واکنش اسید هیپوکلرو و سودا

این روش که در سال ۱۹۶۶ معرفی شد ، از طریق واکنش اسید هیپوکلرو غیر کلردار با محلول غلیظ سدیم هیدروکسید انجام می شود. در این فرایند به طور معمول ، ۲۲۵ میلی لیتر محلول اسید هیپوکلرو به آرامی با ۴۰ گرم محلول سود پرک در آب صفر درجه ترکیب می گردد. با این کار ، مقداری کلرید سدیم ته نشین شده و سپس فیلتر می شود. در مرحله بعد ، محلول را در دستگاه خاصی که وکیوم ایجاد می کند ، در دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد و در فشار ۱ تا ۲ میلی لیتر جیوه ، تبخیر می کنند تا زمانی که خشک شود.

ازن و نمک

سدیم هیپوکلریت را می توان به آسانی از واکنش گاز ازن و نمک (سدیم کلرید) تولید نمود. البته تولید آن فقط در مقیاس آزمایشگاهی امکان پذیر است:

NaCl + O₃ → NaClO + O₂

کاربرد وایتکس و موارد مصرف آن

تولید سفید کننده

سفید کننده های خانگی از جمله وایتکس از محلول ۳ تا ۸ درصد سدیم هیپوکلریت در آب تولید می شود. همچنین به منظور افزایش قدرت این محلول و جلوگیری از تجزیه سریع ، ۰٫۰۱ تا ۰٫۰۵ درصد وزنی هم به آن کاستیک سودا می افزایند.

تولید شوینده

آب ژاول ماده ای بسیار مهم و پر مصرف در کاربرد های مختلف است. این محصول یک گند زدا برای حذف کپک ، سفید کردن دندان ، تمیز کردن ظروف بخصوص لکه های قوی ایجاد شده با چای و … است. هیپوکلریت سدیم همچنین در خشکشوئی ها بکار رفته و به عنوان تمیز کننده سطوح بکار می رود. این ماده به دلیل ویژگی اکسید کنندگی و هیدرولیز قوی دارای خاصیت بلیچینگ (سفید کننده) ، تمیز کننده و بو زدایی دارد.

ضدعفونی

هیپوکلریت سدیم طیف وسیعی از کاربرد های ضدعفونی و آنتی میکروبی دارد و به صورت گسترده ای در امور گندزایی به کار می رود. برای مصرف باید آن را به نسبت مورد نظر در آب حل نمود. محلول قوی کلری برای شستشوی لکه خون ، معمولا حاوی نیم درصد هیپوکلریت (شامل پنج هزار پی پی ام کلر آزاد ) است. همچنین محلول ضعیف آن که حاوی ۰٫۰۵ درصد هیپوکلریت باشد جهت شستشوی دست مناسب خواهد بود.

دولت ایالات متحده امریکا اجازه استفاده از محلول های آب ژاول برای مواردی که در تماس با مواد غذائی هستند را صادر نموده است. البته محلول مورد مصرف در تماس با خوراکی ها نباید دارای بیش از ۲۰۰ پی پی ام هیپوکلریت سدیم باشد. برای مثال می توان یک قاشق غذاخوری وایتکس خانگی را که حاوی حدود ۵ درصد آن آب ژاول است با یک گالن آب مخلوط کرد. پس از ضدعفونی وسایل غذاخوری با این محلول ، باید آن ها را آب شستشو داد.

محلولی که حاوی بیش از پانصد پی پی ام هیپوکلریت باشد دارای خاصیت خورندگی بر فلزات ، آلیاژ ها و بسیاری از پلاستیک های حرارتی مانند رزین ها خواهد بود بنابراین جهت ضدعفونی این مواد بهتر است از اتانول استفاده شود. به منظور تولید سفید کننده و شوینده توالت و سرویس بهداشتی ، برخی تولید کنندگان ، غلظت آن را افزایش می دهند تا سطوح عمودی نظیر داخل توالت فرنگی هم به خوبی شسته شود.

بو زدایی

آب ژاول ویژگی بو زدایی را همزمان با تمیز کنندگی دارد. این مزیت برای از بین بردن بو در محل های آلوده نظیر سرویس بهداشتی ، کشتارگاه ها و … کاربرد دارد.

تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب

محلول هیپوکلریت برای حذف سیانید از فاضلاب و پساب بخصوص در صنایع آبکاری فلزات بکار می رود. مصرف این ماده سبب اکسید شدن و در نتیجه حذف سیانید به صورت سیانات می شود.

CN + OCl → OCN + Cl

از طرفی وایتکس برای از بین بردن باکتری و لجن در سیستم آبی کارخانجات تولید انرژی ، کاغذ و … بکار می رود. معمولا محلول ۱۰ تا ۱۵ درصد آب ژاول برای این کار مناسب است.

درمان ریشه دندان (اندودنتیک)

در برخی امور پزشکی هم از سدیم هیپوکلریت استفاده می کنند. یکی از نمونه ها ، ریشه درمانی دندان یا اندودنتیک است که از محلول آب ژاول برای از بین بردن عوامل بیماری زا و عفونت بهره می گیرند. در این فرایند باید غلظت محلول هیپوکلریت در حدود ۰٫۵ تا ۵٫۲۵ درصد باشد. اگر غلظت از این میزان کمتر شود سبب از بین رفتن بافت های نکروتیک اصلی شده و در صورت غلیظ تر شدن ، بافت های حیاتی و دیگر انواع باکتری ها را تخریب می کند.

کاهش ضایعات پوستی

محلول رقیق وایتکس برای درمان اگزمای پوست مفید است. طبق بررسی صورت گرفته در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۱۳ ، محلول ۰٫۰۰۵ درصد هیپوکلریت سدیم در آب ، جهت تسکین التهابات پوستی ناشی از اشعه درمانی و آفتاب سوختگی بر روی موش های آزمایشگاهی  ماثر بود.

خطرات هیپوکلریت سدیم

طبق براوردهای انجام شده در سال ۲۰۰۲ ، سالیانه ۳۳۰۰ مورد اشتباهات تصادفی پزشکی در اثر استفاده از آب ژاول در مراکز درمانی بریتانیا اتفاق می افتد. با توجه به خطرناک و سوزاننده بودن این ماده شیمیایی ، باید اصول ایمنی را در مورد آن رعایت نمود.

ترکیب کردن وایتکس با برخی مواد تمیز کننده خانگی دیگر خطرناک است. آن را نباید با اسید هایی نظیر سرکه و جوهر نمک مخلوط نمود. همچنین دمای بالای ۳۵ درجه سانتی گراد سبب آزاد شدن گاز کلر از آن می شود که سمی است. تحقیقات نشان داده استفاده از وایتکس در محیط منزل می تواند هوای داخل را برای تنفس انسان بسیار آلوده کند که احتمالا ریسک ابتلاء به سرطان را افزایش می دهد.

ترکیب شدن هیپوکلریت با آمینه هایی مانند آمونیاک ، آمونیوم و اوره که معمولا در ادرار انسان وجود دارند ، باعث تولید گاز کلرامین می شود که تنفس آن سبب آسیب ریوی خواهد شد. همچنین گاز کلر آزاد شده در محیط استخر ها که برای ضدعفونی استفاده می شود ، احتمال ابتلاء به آسم آتوپیک را افزایش می دهد. ترکیب وایتکس با آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید) ، گاز اکسیژن تولید می کند که احتمال انفجار دارد:

H₂O₂ + NaOCl → NaCl + H₂O + O₂

هیپوکلریت سدیم یک ماده اکسید کننده و خورنده قوی است. این محلول می تواند سبب سوختگی پوست و آسیب به چشم ها شود بخصوص زمانی که محلول دارای غلظت زیادی باشد. محلول هیپوکلریت با غلظت بالای ۴۰ درصد به عنوان یک اکسید کننده قوی و محلول رقیق تر از ۴۰ درصد به عنوان اکسید کننده در حد متوسط طبقه بندی می شود.

وایتکس خانگی و کلر استخر را هم می توان با استفاده از محلول سود مایع به پایداری رساند. البته خود این افرودنی خاصیت سوزانندگی دارد و سبب حساسیت کاستیک یا سوختگی شیمیایی پوست می شود. حس لیز شدن پوست یکی از نشانه های عملکرد این ماده است. توصیه شده از وایتکس برای شستشوی زخم استفاده نگردد.

روش نگهداری و انبارداری

تماس سدیم هیپوکلریت با فلزات می تواند سبب آزاد سازی گاز قابل اشتعال اکسیژن شود. مخازن نگهداری آن احتمال دارد در اثر تولید گاز کلر دچار انفجار گردد. فلزات اندکی همچون تیتانیوم و تنتالوم وجود دارد که آب ژاول سبب خوردگی آنها نخواهد شد ولی بیشتر مخازن فلزی ساخته شده از آهن ، آلومینیوم و فولاد را تخریب می کند. ظروف شیشه ای برای نگهداری آن مناسب است زیرا برخی انواع پلاستیک و لاستیک را هم دچار خوردگی می نماید. بهترین مواد ایمن برای نگهداری هیپوکلریت عبارت از پلی اتیلن PE ، پلی پروپیلن ، HDPE ، پلیمر های کلرینه و فلورینه همچون پلی وینیل کلراید PVC ، پلی تترا فلورو اتیلن ، اتیلن پروپیلن و … هستند.