کربنات باریم چیست

کربنات باریم Barium carbonate یکی از مواد شیمیایی پر کاربرد در صنعت است که هم به شکل طبیعی در معادن وجود دارد و هم به شکل صنعتی تولید می شود. این ترکیب دارای فرمول شیمیایی BaCO3 می باشد. نام دیگر کربنات باریم ویتریت است. باریم کربنات از نظر فیزیکی جامد است و در آب حل نمی شود. این ماده دارای ساختاری بلوری شکل می باشد که رنگ آن اصولا سفید و یا زرد کمرنگ است. کربنات باریم به گرما حساس بوده و وقتی آن را گرم کنیم به اکسید باریم و دی اکسید کربن تبدیل می شود.

جدول مشخصات فنی و شیمیایی

فرمول شیمیایی کربنات باریمBaCO3
وزن مخصوص۱۹۷٫۳۴ گرم بر مول
چگالی۴٫۲۸۶ گرم بر سانتیمتر مکعب
دمای ذوب۸۱۱ درجه سانتی گراد
دمای جوش۱۴۵۰ درجه سانتی گراد
انحلال پذیری در آب۱۶ – ۲۴ میلی گرم در لیتر
فلش پوینتغیر قابل اشتعال

 

نحوه تولید کربنات باریم

با وجود اینکه می توان این محصول را از معادن برداشت نمود ، اما عموما به صورت صنعتی تولید می گردد. برای تولید کربنات باریم ، ماده ای به نام سولفات باریم را با ذغال سنگ در کوره ای که دمای آن ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد است به خوبی مخلوط می کنند تا با یکدیگر واکنش نشان دهند و سولفید باریم به دست آید. در مرحله بعدی محصول تولید شده را با دی اکسید کربن یا کربنات سدیم واکنش می دهند و سپس بلورهای شفاف و کریستالی آن در کوره ته نشین و قابل برداشت می شوند تا در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرند.

 

کاربرد کربنات باریم

باریم کربنات دارای کاربردهای زیادی است و می توان آن را پر کاربردترین نمک باریم دانست. بسیاری از صنایع ساخت قطعات الکترونیکی، آجرپزی، سرامیک سازی و لعاب سازی، شیشه سازی، ساخت سموم و … از آن استفاده می کنند.

تولید سرامیک

کربنات باریم به خوبی با اکسیدهای رنگ آمیزی واکنش نشان می دهد و سبب می شود که رنگ های زیبایی برای تولید سرامیک ها تولید شوند. این رنگ های زیبا در اثر تاثیر این ماده شیمیایی در لعاب و به صورت دوغاب می باشد. کاربرد کربنات باریم در ساخت سرامیک های لعابی رنگی موجب سختی و سنگین بیشتر لعاب شده و پایداری خوبی به آن می دهد و همچنین عمر و ماندگاری بالاتری خواهد داشت. همچنین می توان از باریم کربنات در ترکیب کاشی هایی که از خاک رس تولید می شوند نیز برای ایجاد رنگ های متنوع بهره برد.

تولید آجر

در آجر پزی ، کربنات باریم با خاک رس مخلوط می شود تا سولفات های محلول را به سولفات های نامحلول تبدیل کند. وجود این سولفات های محلول سبب می شود که سرامیک ها سطحی یکنواخت نداشته باشند و دارای پستی و بلندی شود و در نتیجه زیبایی خود را از دست بدهند. در نتیجه این اقدام نمک های محلول در آن سبب ایجاد شوره و پف در روی آجر ها، سفال ها، کاشی ها و … نمی شوند ، بلکه رسوب کرده و از ترکیب خارج خواهند شد. در صورت عدم استفاده از این ماده ، سولفات های محلول، رطوبت را جذب کرده و منبسط می شوند و در نتیجه استحکام سرامیک ها کاهش یافته و بسیار شکننده خواهند شد.

تولید اکسید باریم

اکسید باریم از کربنات باریم به دست می آید. در بسیاری از صنایع ، اکسید باریم به جای سرب و یا آهک هیدراته استفاده می شود. به همین دلیل است که در ساخت شیشه نیز از آن استفاده می کنند. همچنین در لعاب سازی نیز از میزان مشخصی اکسید باریم استفاده می گردد که می تواند سبب براق شدن لعاب ها شود.

تولید لوازم الکترونیک

موارد مصرف کربنات باریم برای ساخت قطعات الکترونیکی، خازن ها و … نیز گسترده است

کربنات باریم در حفاری چاه های نفت

از این ماده شیمیایی به منظور جلوگیری از انعقاد در حفاری های چاه های نفت استفاده می شود.

ابکارگیری در تولید سلول های لامپ تصویر تلویزیون

باریم کربنات دارای پتانسیل کاتدی خوبی است. به همین دلیل در لوله های اشعه های کاتدی لامپ تصویر تلویزیون ها مورد استفاده قرار می گیرد تا کیفیت تصاویر تلویزیون بالا رود و رنگ های آن شفاف تر شوند.

جذب اشعه ایکس و تشعشعات زیان آور

این ماده به خوبی می تواند اشعه ایکس را جذب کند و از انتشار این اشعه در محیط های مختلف به خصوص در محیط های عکسبرداری دستگاه های پزشکی جلوگیری نماید.

تولید سموم کشاورزی

از آنجا که این ترکیب شیمیایی خاصیت سمی دارد به همین دلیل در تولید بسیاری از سموم آفات محصولات کشاورزی، سموم جوندگان مانند موش ها، حشره کش ها، میکروب کش ها و … مورد استفاده قرار می گیرد.

صنعت تولید شیشه

در تولید برخی از انواع شیشه به خصوص ساخت شیشه های طبی از این ماده برای شفافیت بیشتر و افزایش مقاومت شیشه ها استفاده می کنند. گفتنی است که در تولید شیشه های مختلف از اکسید سرب استفاده می شود. شیشه هایی که اکسید سرب را در تولید آن بکار می برند، سنگین تر و سخت تر از شیشه هایی هستند که در ساخت آنها از اکسید باریم استفاده شده است، اما درخشندگی آنها به یک میزان می باشد و تفاوتی با یکدیگر ندارند.

سایر کاربرد ها

از دیگر کاربردهای این ماده شیمیایی می توان به تولید کاغذهای عکاسی، تیتانات ها، جوشکاری و … اشاره نمود.

 

عوارض و خطرات استفاده از کربنات باریم

هر ماده شیمیایی در کنار مزایا و کاربردهایی که دارد ، شامل خطراتی نیز می شود. بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که ظروف لعابی که با این ماده تولید می شوند، ممکن است سمی بوده و غذاهایی که در آنها پخته می شوند سبب ورود سم به بدن گردد. ورود کربنات باریم می تواند عوارض و بیماری هایی همچون پوکی استخوان، آرتروز، روماتیسم، سرطان استخوان و … ایجاد کند. همچنین بلعیدن این ترکیب ممکن است سبب شود که سیستم گوارشی افراد به خصوص کودکان دچار اختلال شده و حالت تهوع ، دل پیچه و استفراغ را به همراه داشته باشد.

از دیگر عوارض مصرف کربنات باریم می تواند ، تاثیر آن بر مغز و سردردهای میگرنی و همچنین بیماری صرع باشد. افرادی که در معرض این ماده شیمیایی هستند باید از ماسک و دستکش جهت محافظت استفاده کنند ، زیرا استشمام بخارات آن می تواند سبب ایجاد مشکلات ریوی و در نتیجه ابتلا به بیماری آسم و تنگی نفس شود. باید توجه داشت که این ماده شیمیایی با اسیدهای قوی و مواد اکسید کننده واکنش نشان می دهد و ممکن است باعث آتش سوزی شود. از دیگر عوارض استفاده مکرر از کربنات باریم می توان به ابتلا به فشار خون بالا، سوزش معده ، مشکل در کلیه و قلب ، ضعف ماهیچه ها و … اشاره کرد.

 

نحوه نگهداری و انبار کردن کربنات باریم

بهترین بسته بندی برای این محصول در کیسه های کاغذی یا در گالن است. نوع تجاری و بازاری آن به صورت خشک و پودری مورد استفاده قرار می گیرد. محل نگهداری و انبار آن به دور از مواد آتش زا ، مواد اسیدی و اکسید کننده و در دمای اتاق باشد. از جمله ویژگی های خوب آن می توان به زمان نگهداری طولانی مدت و پایداری زیاد اشاره نمود.