پرمنگنات سدیم

پرمنگنات سدیم چیست؟

پرمنگنات سدیم یک ترکیب شیمیایی است که عناصر سازنده ی آن شامل سدیم، منگنز و اکسیژن می باشد. جرم مولی پرمنگنات سدیم به مقدار ۱۴۱.۹۲ گرم بر مول بوده و دارای ظاهر فیزیکی جامد بنفش رنگ است که می توان از این ترکیب شیمیایی برای ایجاد یک رنگ زیبا در محصولات آتش بازی استفاده نمود.

ترکیب شیمیایی پرمنگنات سدیم در واقع شباهت ساختاری بسیاری به پرمنگنات پتاسیم دارد اما به دلیل خطرناک بودن و دارا بودن ویژگی انفجاری ، پرمنگنات سدیم نسبت به پرمنگنات پتاسیم کمتر مورد استقبال قرار می گیرد و از این ماده استفاده ی کمتری می شود. تولید آن با استفاده از آبپوش مونوهیدراته صورت می گیرد.

ویژگی های پرمنگنات سدیم

• پرمنگنات سدیم به دلیل استفاده شدن عناصری؛ همچون: سدیم و منگنز دارای ویژگی های خاصی می باشد که در زیر به آن ها اشاره شده است:
• شکل ظاهری پرمنگنات سدیم با پرمنگنات پتاسیم بسیار شبیه هم می باشد.
• پرمنگنات سدیم تمایل زیادی به جذب رطوبت محیط دارد.
• این ترکیب شیمیایی در دمای پایینی در حدود ۳۶ درجه سانتی گراد ذوب می شود.
• این محصول به میزان زیادی در آب حل می گردد.
• شکل ظاهری ترکیب شیمیایی پرمنگنات سدیم در حالت خشک آن به صورت بلورهای منشوری یا کره های بنفش رنگ می باشد که البته هنگامی که این ماده با آب ترکیب شود و یک محلول آبی را تشکیل دهد، رنگ این محلول ممکن است در حالاتی صورتی و یا بنفش باشد که این تغییر رنگ بسته به غلظت پرمنگنات سدیم دارد.
• هنگام تبخیر محلول آبی سدیم پرمنگنات می توان از آن بلورهای منشوری بنفش رنگ تولید نمود.
• از پرمنگنات سدیم در کاربرد های تحلیلی استفاده ی چندانی نمی شود زیرا این ترکیب به صورت مونوهیدرات می باشد.

تولید پرمنگنات سدیم از واکنش ترکیب دی اکسید منگنز و ترکیب سدیم هیدروکلریک صورت می گیرد که فرمول واکنش ان به صورت زیر می باشد:

۲MnO₂ + 3NaClO + 2NaOH → ۲NaMnO₄ + 3NaCl + H₂O

کاربردهای پر منگنات سدیم

• پر منگنات سدیم به عنوان یک ضدعفونی کننده عمل می کند و جهت از بین بردن باکتری ها می توان از آن استفاده نمود.
• سدیم پرمنگنات به عنوان ضدعفونی کننده شیمیایی در عکاسی و معرف در شیمی آلی به کار برده می شود.
• آن را در تولید محصولات خوشبو کننده بکار می برند.
• از سدیم پرمنگنات می توان برای تصفیه ی آب و بازسازی خاک استفاده کرد.
• ضدعفونی کردن سطح فلزات از دیگر کاربردهای سدیم پرمنگنات می باشد.
• تولید موم، کاه، پنبه، ابریشم، رزین های سفید کننده از دیگر کاربردهای آن محسوب می شود.
• پرمنگنات سدیم دارای قدرت اکسید کنندگی بالایی می باشد که در جهت کنترل طعم، بو و رشد بیولوژیکی در تصفیه خانه ها جهت حذف عنصر آهن و منگنز کاربرد دارد.

شباهت ها و تفاوت های پرمنگنات سدیم و پرمنگنات پتاسیم

پرمنگنات سدیم شباهت ساختاری و ظاهری بسیاری با پرمنگنات پتاسیم دارد. شکل ظاهری پرمنگنات پتاسیم بدون مولکول های آب و به صورت جامد، به صورت بلورهای منشوری و درخشان به رنگ ارغوانی بسیار تیره می باشد که البته پرمنگنات پتاسیم نیز همانند پرمنگنات سدیم قابلیت حل شدن در آب را داراست و در صورت حل شدن در آب، یک محلول ارغوانی رنگ حاصل می شود.

از شباهت های دیگر بین پرمنگنات سدیم و پرمنگنات پتاسیم، وجود پرمنگنات است که این یون دارای قدرت و خاصیت اکسید کنندگی بالایی می باشد و به همین دلیل در بعضی موارد، می توان به جای پرمنگنات پتاسیم برای اکسید کنندگی از پرمنگنات سدیم استفاده شود چرا که وجود یون پرمنگنات به این دو نوع ماده، خاصیت اکسید کنندگی می دهد.

همچنین، این دو نوع پرمنگنات دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی و قابلیت از بین بردن باکتری ها هستند.

پرمنگنات سدیم دارای قابلیت حل شدن بالاتری تا حدود پانزده برابر نسبت به پرمنگنات پتاسیم می باشد که این اختلاف حلالیت ، قابلیت جذب آب و رطوبت بیشتری در شیمی تحلیلی نسبت به پرمنگنات پتاسیم ایجاد نموده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. تولید و کاربرد پرمنگنات پتاسیم بیشتر از پرمنگنات سدیم است چون هزینه ی تولید پرمنگنات پتاسیم کمتر از نوع سدیمی می باشد و به همین دلیل، در اکثر موارد مصرف یکسان همچون اکسید کنندگی ، از پرمنگنات پتاسیم استفاده ی بیشتری نسبت به پرمنگنات سدیم می شود.

واکنش پذیری پرمنگنات سدیم و عوامل تاثیر گذار در سوختن آن

از ویژگی های سدیم پرمنگنات ، کاربرد آن در تسریع بخشی به احتراق و سوختن می باشد که در واقع، این نوع ماده به خودی خود قابل اشتعال نیست اما باعث افزایش و تسریع واکنش سوختن می شود. به طور کلی می توان گفت که اگر مواد قابل سوختن به صورت قطعاتی ریز تقسیم شوند، با اضافه شدن سدیم پرمنگنات به این قطعات ریز شده، یک ماده ی منفجره حاصل خواهد شد.

برای جلوگیری از سوختن سدیم پرمنگنات، بهتر است این ماده در مجاورت اسید سولفوریک  و مواد اکسید کننده نگه داری نشود. در صورت تماس اسید سولفوریک با این نوع پرمنگنات، انفجار و یک آتش سوزی ایجاد خواهد شد. همچنین، اگر اسید استیک یا انیدرید استیک سرد نباشند، می توانند با تماس با سدیم پرمنگنات یک ترکیب انفجاری شکل دهند.

نکات ایمنی

پرمنگنات سدیم دارای خطرات و عوارضی بر روی سلامتی بدن می باشد که بهتر است در هنگام استفاده از آن، نکات ایمنی را رعایت نماییم. در زیر به تعدادی از خطرات و عوارض آن اشاره شده است:

 در هنگام استفاده از سدیم پرمنگنات، باید مراقب بود که این ماده با چشم تماسی پیدا نکند؛ چرا که تماس آن باعث آسیب به بافت چشم می شود که موجب احساس سوختگی چشم خواهد شد؛ پس بهتر است هنگام استفاده و کار با این ماده، از عینک مخصوص جهت جلوگیری از تماس پرمنگنات سدیم با چشم استفاده نمایید.

تماس سدیم پرمنگنات با پوست صورت و بدن، باعث ایجاد حساسیت می شود که موجب بر جای گذاشتن لکه های بنفش رنگ بر روی پوست می گردد. در نتیجه بهتر است برای جلوگیری از حساسیت و ایجاد لکه بر روی پوست، از تماس آن با استفاده از دستکش و لباس مناسب جلوگیری نمایید. در صورت تماس آن با پوست، لباس های آلوده به سدیم پرمنگنات را دراورده و محل را با به مدت ۱۵ دقیقه با آب بشویید تا اثر آن از روی پوست از بین برود.

استنشاق و ورود آن به دستگاه تنفسی، ممکن است باعث تحریک گلو و مجاری تنفسی گردد. در صورت احساس خفگی به فضای باز و یا مکانی با امکانات مناسب تهویه هوای رفته و نفس عمیقی بکشید. اگر لباس شخص مصدوم تنگ است و مانع از تنفس راحت او می شود، لباس ها دراورید تا بتواند راحت نفس بکشد و اگر احیاناً در نفس کشیدن دچار مشکل شد، از تنفس دهان به دهان برای تنفس دوباره و احیا استفاده شود.

بلع و خوردن هم خطرناک است. خوردن پرمنگنات سدیم، باعث ایجاد مشکل در دستگاه گوارشی می گردد. در صورت بروز این اتفاق ، به هیچ وجه استفراغ عمدی انجام نشود.