مونو اتیلن گلایکول چیست
مونو اتیلن گلایکول یا اتیلن گلیکول یا اتیل الکل با نماید MEG یک ترکیب آلی با ۲ فرمول C2H6O2 و CH2OH)2) است. اتیلن گلیکول ماده اولیه مهمی در تولید الیاف پلی استر و نیز جهت فرمولاسیون محصولات ضدیخ است. مونو اتیلن گلایکول از نظر فیزیکی بخ صورت مایعی غلیظ ، شفاف ، بدون بو و با مزه ای شیرین می باشد.
جدول مشخصات فنی و شیمیایی اتیلن گلیکول
فرمول شیمیایی | C2H6O2 |
وزن مخصوص | ۶۲٫۰۶۸ |
دمای ذوب | ۱۲٫۹- سانتی گراد |
دمای جوش | ۱۹۷٫۳ درجه سانتی گراد |
چگالی | ۱٫۱۱۳۲ گرم بر سانتی متر مکعب |
انحلال پذیری | قابل انحلال در آب و اکثر حلال های ارگانیک |
شکل ظاهری | محلول شفاف ، بی بو و با طعم شیرین |
روش تولید
برای تولید مونو اتیلن گلایکول باید اتیلن در طی فرآیندهای شیمیایی به ماده حد واسطی به نام اتیلن اکساید تبدیل گردد و سپس با ترکیب شدن با آب ، محصل نهایی بدست می آید. البته این فرایند با کمک کاتالیزوری مانند اکسید نقره و در محیط های اسیدی و یا قلیایی انجام می شود که نتیجه آن تولید ترکیبی با ۹۰ درصد خلوص است.
همانطور که گفته شد ، این ماده دو کاربرد اساسی در صنعت ایفا می کند، اولین نقش آن تحت عنوان یک ترکیب اولیه (ترکیب مادر) به منظور تولید الیاف پلی استر (پلی اتیلن ترفتالات) است و دومین نقش کلیدی آن حضور در محلول های ضد یخ و خنک کننده می باشد.
البته کاربردهای اتیلن گلیکول محدود به این موارد نمی شوند بلکه در صنایع ساخت پلاستیک به عنوان یک پیش فاکتور کلیدی برای تولید رزین های پلی استر کاربرد دارد و یا حتی ممکن است مشتقات حاصل از آن در صنایع تولید پلاستیک نقش داشته باشند. از آن جایی که این محصول قادر است نقش پیشگیرنده انجماد مایعات را بازی کند به عنوان یک ماده یخ زدا برای شیشه های جلوی هواپیما و خودروها مفید خواهد بود و همچنین به عنوان یک محلول ضد یخ برای انواع ماشین ها نقش دارد.
به طور معمول مونو اتیلن گلایکول در دمای حدود ۱۳- درجه سانتی گراد یخ می زند اما هنگامی که با آب ترکیب شود دمای انجماد آن بسیار افت خواهد کرد به طوری که اگر ۶۰ درصد اتیلن گلایکول را با ۴۰ درصد ترکیب کنیم ، محلول به دست آمده می تواند تا دمای ۴۵- درجه سانتی گراد در برابر انجماد پایدار باشد. البته با توجه به اینکه ترکیب ضد انجماد استفاده شده از نوع مونو اتیلن گلایکول باشد و یا پروپیلن گلایکول این نسبت ها متفاوت خواهند بود.
سایر ویژگی های مونو اتیلن گلایکول
اسامی دیگر : ۱ و ۲- اتان دی اُل ، اتیلن گلیکول ، ۱ و ۲- دی هیدروکسی اتان و MEG
شکل ظاهری ترکیب : مایعی بی رنگ و شفاف
اتیل الکل قابل امتزاج در آب است.
دارای دو گروه الکلی در ساختار خود می باشد.
هرچند شکل ظاهری آن مایع است اما به علت خاصیت ویسکوزیته نسبی دارای قوامی همچون شربت غلیظ می باشد.
قابلیت انحلال در الکل و اغلب حلال های آلی را دارا است.
در انواع محیط ها با ph های مختلف (اسیدی، بازی و خنثی) به همراه حجم زیادی آب قادر خواهیم بود حداکثر اتیلن الکل را تولید کنیم.
این ترکیب به شدت سمی می باشد لذا در حین کار با آن می بایست موارد ایمنی لحاظ گردد.
جزء ترکیبات سازگار با محیط زیست محسوب نمی شود.
در برابر شعله های آتش و گرما تا حدودی خاصیت اشتعال دارد اما در برابر شوک الکتریکی و ضربه های مکانیکی غیر قابل احتراق است.
موارد مصرف و کاربرد اتیلن گلایکول
از آنجایی که این ترکیب می تواند به عنوان یک ماده خام یا اولیه در اغلب صنایع استفاده شود بنابراین طیف عملکردی آن بسیار گسترده خواهد بود اما از اصلی ترین موارد استفاده آن در صنعت می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :
همانطور که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد به عنوان ماده خام در ساخت الیاف پلی استر و انواع رزین ها و همچنین ساخت سایر مشتقات از این ترکیب بهره برده می شود.
یکی از شاخصه های اتیلن الکل نقطه انجماد پایین آن است به همین منظور به عنوان یک ترکیب ضد یخ در زمستان و یا ضد جوش در تابستان کاربرد خواهد داشت.
این ترکیب می تواند با نقش یک عامل پیشگیرانه برای گرفتگی لوله های انتقال سوخت به موتورهای وسایل نقلیه استفاده شود. برای درک این کاربرد به این مثال توجه نمایید: در ارتفاعات زیاد به علت افت دما ، آب موجود در سوخت هواپیماها تفکیک می شود و احتمالاً تبدیل به یخ خواهد شد و همین موضوع می تواند موجب گرفتگی مسیر انتقال سوخت به موتور گردد به همین منظور وقتی آب و سوخت در ارتفاعات از جدا می شوند، باید توسط یک افزودنی از یخ زدگی مولکول های آب پیشگیری به عمل آید.
مونو اتیلن گلیکول جاذب رطوبت است به همین خاطر از آن می توان در صنایع تصفیه الیاف نساجی و تولید ترکیباتی چون جوهر و مواد چسبنده استفاده نمود.
سایر کاربرد های مونو اتیل الکل
- استفاده به منظور ساخت خازن
- استفاده با نقش یک ترکیب پیشگیرنده سایش و خوردگی در کامپیوترهای شخصی
- ترکیب با محتویات بعضی از واکسن ها
- در تولیدات بعضی از رنگ ها و جوهر ها بکار می رود
- به میزان اندک در تولید لاک کفش
- ماده ای مفید در جلوگیری از پوسیدگی و کپک در چوب
- به همراه ترکیب ایزوپروپیل الکل در پاک کننده های صفحه نمایشگر موجود می باشد.
- این ترکیب می تواند به عنوان محلول هیدرولیک آب؛ با نقش کنترل تجهیزات تولید روغن و گاز در زیر دریا ایفای نقش کند.