سیلیکات سدیم که با نام آب شیشه یا شیشه مایع هم معروف است ، یک ماده شیمیایی پر مصرف در تولید صابون ، پاک کننده ها ، سرامیک ، صنایع نسوز ، صنعت خودروسازی و موارد شیمیایی می باشد. سیلیکات سدیم دارای خاصیت چسبندگی زیادی بوده و به همین علت در تولید چسب هم مورد استفاده قرار می گیرد. نوع شفاف و محلول در آب آن که با نام سیلیکا ژل معروف است در موارد آزمایشگاهی و خانگی کاربرد دارد. این ماده به دو روش خشک و تر قابل تولید بوده و ماده اولیه و اصلی برای تولید آن ، سیلیس (یا همان شن و ماسه) است. به همراه سیلیس از مواد دیگری نظیر سود مایع و کربنات سدیم هم استفاده می شود.
روش تولید سیلیکات سدیم از سود مایع
در روش صنعتی تولید سدیم سیلیکات که به روش خشک شهرت دارد ، اقدام به ذوب کردن ترکیبات سیلیسی نظیر شن و ماسه به همراه کربنات سدیم (سودا اش) در کوره ای با دمای حدود ۱۴۵۰ درجه سانتی گراد می نمایند. اما روش آزمایشگاهی برای تولید این محصول با خلوص بالا که به روش تر معروف است به شکل دیگری انجام می گیرد. در روش تر ، محلول غلیظ سود مایع با فرمول شیمیایی هیدروکسید سدیم تهیه شده و آن را حرارت می دهند. زمانی که محلول سود مایع داغ شد ، به آرامی به داخل آن پودر سیلیس اضافه می کنند. وقتی میزان مناسب سیلیس با سود مایع ترکیب گردید ، محلول نسبتا غلیظ و شفاف سیلیکات سدیم ایجاد می گردد که به آن شیشه مایع می گویند.
نسبت های حجمی مورد مصرف در تولید آزمایشگاهی سیلیکات سدیم از سود مایع بر اساس نسبت های استوکیومتری مواد شیمیایی است. برای این منظور ، ۱۰ میلی لیتر آب را در یک ظرف با ۸ گرم سود مایع ترکیب نموده و تکان می دهند تا حل شود. پس از حرارت دهی و داغ شدن این محلول ۶ گرم پودر سیلیس به آن افزوده می گردد. پودر سیلیس باید کاملا فاین و یک دست باشد و می توان از کوبیدن سیلیکا ژل برای این منظور استفاده نمود. چنانچه این میزان سیلیس پس از گذشت ده دقیقه در محلول آب و سود مایع هیدروکسید سدیم حل نشد ، باید مقداری آب به آن افزوده و تا زمان حل شدن تکان داد.
در زمان انجام این فرایند باید نکات ایمنی را رعایت نمود زیرا سود مایع یک ترکیب سوزاننده است که به همین دلیل به آن کاستیک سودا هم می گویند و اگر با بافت های بدن انسان تماس داشته باشد امکان سوختگی وجود دارد. همچنین در صورت گرم کردن محلول سود مایع ، بخارات این ماده می تواند به چشم و ریه ها صدمه بزند. بنابراین در زمان تولید این محصول باید از وسایل حفاظت شخصی مانند دستکش ، عینک و ماسک استفاده نمود.
