آهک و کاستیک سودا چه نقشی در صنعت آلومینیوم سازی دارند؟
آلومینیوم به عنوان یکی از مهمترین فلزات مورد استفاده در صنعت ، از سنگ معدنی بوکسیت تولید می شود. البته بوکسیت حاوی ناخالصی های مختلفی از جمله آهن ، تیتان ، سیلیس و … است که باید با استفاده از روش های مختلف نظیر پخت در دمای بالا از آن جداسازی شود. در فرایند جدا سازی ، از مواد شیمیایی مختلفی همچون آهک و کاستیک سودا استفاده می گردد. استفاده از این فرایند ها به منظور بازیابی قلیایی آلومینا از بوکسیت است.
اصلی ترین متد تصفیه آلومینیوم ، با نام روش بایر شناخته می شود. آهک در این روش به عنوان کاتالیزور و برای حل کردن بوکسیت و نیز جداسازی کاستیک سودا مصرفی در مراحله اولیه تولید مورد استفاده قرار می گیرد. در کشور ما برای تولید هر یک تن آلومینا (اکسید آلومینیوم) نیاز به مصرف تناژ بالایی آهک وجود دارد. آهک مورد مصرف در این صنعت معمولا از انواع آهک همچون آهک زنده (اکسید کلسیم) و آهک هیدراته (هیدروکسید کلسیم) و یا سنگ آهک دانه بندی شده است. روند و پروسه تولید به این صورت می باشد که سنگ بوکسیت به منظور تولید سرباره آلومینای با خلوص بالا به داخل کوره قوس الکتریکی منتقل می شود. آهک نیز به عنوان یک ماده گدازنده (کاتالیزوری برای کاهش دمای پخت) به آن افزوده می گردد. سرباره تولید شده نیز به وسیله محلول غلیظ کاستیک سودا فراوری شده و به اصطلاح عمل لیچینگ برای افزایش خلوص بر روی آن انجام می شود.
با استفاده از فرایند بایر و در مرحله افزودن آهک می تواند آلومینیومی با خلوص ۷۰ درصد تولید نمود. حتی در شرایط خاصی که سنگ بوکسیت با کیفیتی مصرف گردد امکان تولید آلومینا با خلوص ۹۰ درصد نیز وجود دارد. سپس در مرحله لیچینگ و استفاده از محلول غلیظ کاستیک سودا ، خلوص آن به ۹۵ درصد افزایش پیدا می کند. اصلی ترین ناخالصی موجود در بوکسیت ، فلز سیلیس است که باید با روش های مختلف آن را به حداقل رسانید. استفاده از آهک در این صنعت علاوه بر مزایایی که ذکر شد ، همچنین با سیلیس موجود در بوکسیت واکنش شیمیایی ایجاد کرده و با ایجاد ماده ای به نام دی کلسیم سیلیکات ، سیلیس را از محصول نهایی خارج می کند.
البته مزایای مصرف آهک در صنعت تصفیه آلومینیوم به همین جا ختم نمی شود. از آهک همچنین برای جدا سازی تیتانیوم که به صورت روتیل یا آناتاز در بوکسیت وجود دارد نیز استفاده می کنند. گاهی حتی تیتانیوم با کلسیم واکنش داده و ترکیبی سخت به نام پروسکایت (اکسید کلسیم تیتانیوم) را ایجاد می نماید که برای حذف آن باید علاوه بر آهک و کاستیک سودا از مواد گران قیمت همچون اکسید باریوم یا اکسید منیزیم هم استفاده شود.