بررسی نقش و کاربرد بنتونیت در خوراک دام و طیور

بنتونیت خوراک دام و طیور چیست و چه خواصی دارد؟ امروزه در تغذیه دام و طیور و آبزیان به منظور جلوگیری از عوامل بیماری زا نظیر سموم تولید شده توسط قارچ ها و مایکوتوکسین ها که در راس آنها آفلاتوکسین ها قرار دارد از طریق خوراک دام از موادی استفاده می شود که اصطلاحا توکسین بایندر نام دارند. خوراک دام و طیور به دلیل دارا بودن مواد مغذی ، مورد توجه قارچ ها و کپک ها نیز می باشد ، لذا در صورت انبار کردن غیر اصول جیره غذایی حیوانات ، به این سموم آلوده خواهد شد. چنانچه کلیه اصول تولید ، توزیع و نگهداری خوراک دام به صورت اصولی انجام شود باز هم نمی توان به طور کامل از عدم آلودگی آن به سموم مختلف مطمئن بود بنابراین کارشناسان صنعت دام و طیور استفاده از مواد توکسین بایندر را در تمام فصول سال به منظور جلوگیری از ایجاد بیماری در گله توصیه می کنند.

نقش بنتونیت در خوراک دام

توکسین بایندر ها مواد جاذبی مانند کانی های آلومینوسیلیکات نظیر بنتونیت و یا کانی های غیر رسی همچون زغال اکتیو ، مخمر ها ، باکتری های لاکتو باسیلوس ، برخی گیاهان و آنزیم ها هستند. مواد جاذب نظیر بنتونیت کلسیمی یا بنتونیت سدیمی با جذب آب و مواد مغذی مورد نیاز قارچ ها و کپک ها ، مانع از تکثیر و تولید سموم توسط آن ها می گردد. احتمال وجود سم آفلاتوکسین (نوعی سم تولید شده توسط آلاینده های قارچی) در جیره گاو بسیار بالا است و این مسئله سلامت گله را تهدید می کند. سم آفلاتوکسین حتی از بدن گاو به شیر حیوان هم منتقل می شود. خاک رس در خوراک دام سبب می شود این ماده ، سم را گیر انداخته و بدون اینکه اجازه ورود آن را به داخل جریان خون بدهد ، سم را از بدن گاو دفع کند. خاک رس بنتونیت دامی موجب بهبود عملکرد ایمنی گاوها و کاهش التهاب کبد در اثر فعالیت سم آفلاتوکسین می شود.

همچنین خاک بنتونیت از ظرفیت بافری بالایی برخوردار است که موجب بهبود تغذیه نشخوار کننده ها می شود. مصرف بنتونیت در خوراک دام دارای تاثیراتی همچون بهبود کیفیت تخمیر در معده حیوان ، افزایش جذب پروتئین ، بهبود متابولیسم نیتروژن ، افزایش راندمان غذایی ، کاهش عوامل پاتوژن و جذب و دفع آفلاتوکسین ها است.

بنتونیت دامی

طبق تحقیقات صورت گرفته ، افزودن چهار درصد بنتونیت به جیره غذایی دام سبب افزایش وزن گله و میزان خوراک دام و همچنین بهبود ضریب تبدیل خوراک در سیستم گوارش گله شد. تغذیه دام با موادی نظیر بنتونیت و زئولیت که دارای خصوصیات بافری مناسب و توان تبادل یونی هستند ، می تواند عوارض ناشی از مصرف زیاد مواد غذایی متراکم را در نشخوار کننده ها کاهش دهد. بنتونیت همچنین دارای مواد معدنی لازم نظیر کلسیم نیز می باشد. طبق این تحقیقات صورت گرفته ، افزودن چهار درصد بنتونیت کلینوپتیلولیت به خوراک دام و طیوری مانند بوقلمون سبب کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی در سیستم گوارش شده و میزان تجزیه پروتئین افزایش می یابد. این امر موجب جلوگیری از ایجاد مسمومیت آمونیاکی در گله می شود.

بنتونیت به علت انتقال بار الکتریکی و سطح وسیع ، با مداخله در انتقال پروتوزوآهای مژک دار موجب کاهش نرخ دستگیری باکتری ها شده و میزان جمعیت باکتری های مفید دستگاه گوارش دام را افزایش می دهد. همچنین بنتونیت قادر به جذب اسید های آمینه بوده و آن ها را در مقابل تخمیر در شکمبه محافظت می کند تا به میزان بیشتری در اختیار بدن حیوان قرار گیرد. مصرف بنتونیت ، پروتئین را نیز از تاثیر آنزیم های تخمیر کننده محافظت نموده و جذب آن را ماثر تر و سریع تر می کند.

مزایای بنتونیت در خوراک گاو

  • کاهش سمیت و مضرات آفلاتوکسین و سموم قارچی
  • بهبود تجزیه پذیری مواد خوراکی
  • دارای نقش بافر pH

بنتونیت خوراک دام و طیور

نتایج تحقیقات دانشگاه های امریکا بر روی بنتونیت دامی

علاوه برای مزایای گفته شده از بنتونیت دامی مثل کاهش میزان سم آفلاتوکسین و کاربرد بعنوان بایندر و بافر پی اچ ، طبق مطالعاتی که در دانشگاه ایلینوی ایالات متحده صورت گرفته ، بنتونیت دامی قادر است تجزیه پذیری مواد خوراکی جیره دام را بهبود بخشد. گاوداری ها در امریکا از بنتونیت خاک رس به عنوان مکمل خوراکی به منظور کاهش سم آفلاتوکسین و اسیدوز شکمبه ای تحت حاد در گاو شیری سود می برند.

در یک تحقیق علمی ، محققان آمریکایی جیره گاو ها را داخل یک پارچه توری گذاشته و از راه حفره قرار داده شده بر روی شکم گاو (فیستول) آن را مستقیما داخل معده حیوان قرار دادند. سپس کیسه غذا را در فواصل زمانی دو تا چهار ساعت در روز از شکم خارج کرده و مورد تحلیل قرار دادند. نتایج تحقیق نشان داد زمانی که یونجه با دو درصد بنتونیت خوراک دام استفاده می شود ، قابلیت هضم و استفاده از چربی موجود در جیره به حداکثر خواهد رسید.

بنتونیت خوراک دام سبب جذب و اتصال یون های دارای بار مثبت می شود و شکمبه گاو را اسیدی می کند. اسیدی شدن شکمبه بخصوص زمانی که از کنسانتره گاو شیری برای تغذیه گله استفاده شود ، موجب بهبود کیفیت شیر خواهد شد.