ایران یک کشور دارای اقتصاد کشاورزی محور است. دارا بودن آب و هوای چهار فصل و خاک مرغوب موجب رونق کشاورزی از دیرباز در این سرزمین می باشد. امروزه استفاده از کشاورزی مدرن و اقصاد محور بهترین راه پیشرفت اقتصادی و اشتغال زایی برای کشور است. در حال حاضر کشاورزی در کشورهای توسعه یافته تبدیل به یک علم شده و ما نیز چنانچه تصمیم به پیشرفته در این عرصه داریم به سمت روش های نوین کشاورزی پیش رویم در غیر این صورت جایگاهی در جایگاهی در ایجاد ثروت از این صنعت در جهان نخواهیم داشت. برای مثال ، کشور هلند امروزه تبدیل به غول صادرات محصولات کشاورزی شده است. این کشور اگرچه از مصاحتی کوچک تر از استان خوزستان برخوردار می باشد اما به دلیل بکارگیری روش های مدرن کشاورزی و برنامه ریزی ماثر طی سالیان گذشته ، بیش از ۱۶ برابر کشور ما از صادرات محصولات کشاورزی به سراسر جهان درامد دارد.
کود های کشاورزی و روش صحیح بکارگیری آنها از جمله مهمترین عوامل ماثر بر پیشرفت این صنعت است. مصرف صحیح کود های کشاورزی به معنی استفاده حداکثری از کودهای شیمیایی در خاک نیست. کودهای به میزان لازم برای خاک استفاده گردد زیرا استفاده بیش از حد از آن علاوه بر تحمیل هزینه های اضافی ، تاثیر منفی بر رشد گیاهان و حتی بر محیط زیست خواهد داشت. همچنین مواد ماثر کودهای شیمیایی اضافی در بافت میوه ها تجمع کرده و برای سلامت انسان زیان آور می شود که همین امر ، تاثیر سوء بر بازار های هدف می گذارد. مدیریت بخش کشاورزی باید آموزش های لازم در زمینه مصرف این مواد را به کشاورزان بدهد. به عنوان نمونه ، آهن یکی از جمله عناصر عناصر مورد نیاز گیاهان می باشد که به روش کود دهی در اختیار خاک قرار می گیرد. در ایران کشاورزان از کود وارداتی کلات آهن به عنوان منبع آهن برای تقویت محصولات کشاورزی استفاده می نمایند در حالی که کود سولفات آهن در داخل کشور به میزان فراوان و با قیمت بسیار ارزان تر تولید می گردد که می توان از آن استفاده نمود. کود سولفات آهن تولید داخل علاوه بر قیمت ارزان تر ، در دسترس بودن و تامین آهن مورد نیاز گیاهان ، همچنین تاثیر مثبتی بر تصحیح پی اچ خاک زمین کشاورزی دارد. پس با انجام روش های ساده ای همچون جایگزینی کود سولفات آهن می توان در جهت اقتصادی نمودن کشاورزی قدم برداشت.
نقش کود های کشاورزی در پیشرفت کشاورزی
خاک بیشتر زمین های کشاورزی دارای مواد مورد نیاز گیاهان برای رشد و محصول دهی هستند ولی بعضی عوامل محیطی مانند وجود کربنات های آزاد در خاک ، دسترسی گیاهان به این عناصر را محدود می نماید و باعث زیان اقتصادی و کاهش کیفیت محصولات می شود. ایران نیز به علت عوامل محیطی دچار آهکی بودن خاک های کشاورزی بوده این عامل سطح زیر کشت را به شدت محدود ساخته است. در کشاورزی مدرن در این گونه موارد باید از مواد شیمیایی استفاده شود. یکی از بهترین روش های تصحیح اسیدیته خاک استفاده از کود های سولفات و ازت همچون سولفات آهن ، سولفات آمونیوم ، سولفات مس و … است. حتی می توان از مواد شیمیایی نظیر سولفات آلومینیوم و اسید سولفوریک که کود کشاورزی محسوب نمی شوند هم استفاده نمود.
صنعتی شدن کشورها و ایجاد کارخانجات متعدد سبب ورود فاضلاب صنعتی و مواد شیمیایی به خاک زمین های کشاورزی شده است. در کشاورزی مدرن و بهینه باید این آلاینده ها کنترل شوند. در این زمینه مواد شیمیایی گوناگون همچون سولفات آلومینیوم و دیگر نمک های آلومینیم ، سود مایع سوز آور و آهک هیدراته به صورت غیر مستقیم به کمک کشاورزی می آیند تا با حذف مواد زیان آور ، آلوده کننده و برهم زننده بالانس خاک ، سبب بهبود محصول دهی در کشاورزی شوند.
افزایش مصرف کوهای غیر شیمیایی
کود های شیمیایی نقش عظیمی در افزایش محصول دهی در کشاورزی مدرن داشته اند اما با این وجود زیان هایی نیز دارند. برای مثال کود شیمیایی توازن عناصر موجود در خاک را به هم می زند برای مثال استفاده از کود نیتروژن میزان ازت خاک را به نسبت سایر عناصر ضروری افزایش می دهد. از طرف دیگر بقایای این کودها با ورود به زیست بوم به خصوص منابع آبی ، آلودگی های زیادی ایجاد می کنند. از طرفی مصرف کود های شیمیایی نیاز به مطالعات علمی و آزمایش خاک دارد و اگر بدون بررسی های لازم استفاده شوند ، سبب رشد گیاهان ناخواسته مانند علف هرز شده و نیز کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی را به شدت کاهش می دهند.
در سالهای اخیر کشور های پیشرفته قدم های جدی در زمینه جایگزینی مصرف کود های ارگانیک و طبیعی به جای کود های شیمیایی برداشته اند. کود های ارگانیک یا آلی نظیر کمپوست ها و اسید هیومیک از نظر مواد مغذی خاک بسیار غنی هستند. برای مثال کود اسید هیومیک به عنوان یک کود ارگانیک علاوه بر اینکه زیان کود های شیمیایی را ندارد ، همچنین مانند کود های دامی ، کم رمق و ضعیف نیست. مصرف کود اسید هیومیک در کشاورزی مدرن گسترش چشمگیری دارد. با وجود اینکه امکان تولید کود اسید هیومیک در ایران وجود دارد و حتی به صورت محدود نیز تولید می گردد ولی بیشتر نیاز کشور به این کود ارگانیک پر مصرف از طریق صادرات تامین می شود.
موارد ذکر شده در این مطلب توضیح مختصری در مورد کمبود توجه به کشاورزی مدرن در کشور بود. نهادینه سازی اصول پیشرفته کشاورزی در کشور می تواند زمنیه اشتغال زیادی فراوانی را ایجاد نموده و در ضمن درامد زایی فوق العاده ای برای کشور به همراه داشته باشد. این موضوع نیازمند توجه مسئولین امر به اهمیت کشاورزی به روش های مدرن و مدیریت دقیق و کارآمد است. رعایت همین اصول موجب شده تا کشوری کوچکی همچون هلند به دومین صادر کننده محصولات کشاورزی در جهان تبدیل شود و از این راه درامد های هنگفتی نیز کسب کند. در منطقه ما نیز کشورهای ترکیه و عربستان سرمایه گذاری های عظیمی در جهت بکار گیری کشاورزی مدرن انجام داده و نتایج آن را دیده اند. با وجود این شرایط ما نیز باید هر چه سریع تر اقدامات لازم را با مدیریت قوی حاکمیت انجام دهیم تا از رقبای خود در این صنعت فاصله نگیریم. هر گونه سرمایه گذاری صحیح در کشاورزی می تواند تاثیرات مثبتی بر آینده کشور داشته باشد.