با سود پرک و سود مایع آشنا شویم
سود سوز آور ماده ای است که در گروه مواد قلیایی طبقه بندی می شود. دیگر اسامی سود سوزاور عبارتند از کاستیک سودا و سدیم هیدروکسید. سود سوز آور در حالت جامد که سود پرک نامیده می شود ، یک ماده سفید رنگ است و قادر به جذب رطوبت و گاز دی اکسید کربن موجود در هوا می باشد. به این صورت که اگر سود پرک یا سود مایع را در هوای آزاد رها کنیم ، پس از مدتی با جذب رطوبت و گاز کربنیک ، به توده ای بدون شکل تبدیل می شود ، بنابراین باید آن را در ظروف مخصوصی نگهداری نمود.
همچنین نباید سود پرک و سود مایع را در ظروف شیشه ای و کریستال نگهداری کرد زیرا با شیشه واکنش داده و شروع به تخریب آن می کند. انحلال سود پرک و سود مایع در آب ، یک واکنش ترمال بوده و حرارت ایجاد می نماید.
خاصیت خورندگی سود سوز آور خطرناک است و می تواند باعث ایجاد سوختگی بر سطح پوست بشود. بنابراین در زمان کار با سود مایع و سود پرک از وسایل ایمنی استفاده نمایید.
امروزه استفاده از سدیم هیدروکسید در تولید صنعتی بسیار رایج است و سالیانه در حدود ۵۷ میلیون تن از آن در جهان تولید می شود.
مشخصات فیزیکی سود سوز آور
سود سوز آور جامد یا همان سود پرک ، یک جامد به رنگ سفید ، هیدروسکوپیک و قابل انحلال در آب است. سود پرک در دمای ۳۲۳ سلسیوس ذوب شده و در دمای ۱۴۰۳ درجه سلسیوس به جوش می آید. همچنین سود سوز آور در حالت مایع که سود مایع نامیده می شود ، به صورت یک محلول شفاف و بسیار آب دوست است که نیمی از آن را آب تشکیل می دهد.
تولید سود سوز آور
سود سوز آور به روش الکتروشیمیایی تولید می شود. یکی از این متد ها ، الکترولیز محلول یک ماده معدنی به نام هالیت می باشد که حاوی سدیم کلراید است. در طی این فرایند ، عناصر هیدروژن و کلر نیز در فاز گاز ، آزاد می شوند. فرمول تولید سود مایع به روش الکترولیز به شرح زیر است:
۲NaCl + 2H2O → H2 + Cl2 + 2NaOH
موارد مصرف سود سوز آور
با وجود خطراتی که استفاده از سدیم هیدروکسید دارد ، این ماده به شکل گسترده ای در مقیاس بزرگ در اکثر صنایع مصرف می شود. برخی از صنایعی که از سود مایع و سود پرک استفاده می کنند عبارتند از:
– صنایع کاغذسازی
– چاه بازکن های خانگی
– تولید صابون و مواد شوینده
– شاخه های مختلف صنایع شیمیایی
– تولید بیودیزل و سوخت های زیستی
– چاه بازکن های خانگی
– محصولات آرایشی و بهداشتی
– واکنش های شیمیایی سود سوز آور
سود پرک و سود مایع در آب قابل انحلال بوده و جنبه قلیایی دارند. این ویژگی بازی را به راحتی می توان با نشانگر های شیمیایی همچون لیتموس متوجه شد. خاصیت قلیایی سود سوز آور به عنوان خنثی کننده اسید کاربرد دارد و باعث تولید انواع نمک ها و آب می شود. برای مثال ، واکنش محلول سدیم هیدروکسید با اسید هیدروکلریک ، منجر به تولید نمک و آب خواهد شد:
NaOH + HCl → NaCl + H2O
واکنش خنثی سازی فنل فتامین با افزودن محلول قلیایی سود مایع ، رنگ قرمز مایل به زرد ایجاد می کند. اما در صورت افزودن اسید به آن ، کم کم این رنگ محو خواهد شد.
سود سوز آور با مواد فلزی نظیر روی ، آلومینیوم و تیتانیوم و عناصر غیر فلزی مانند هالوژن ها ، گوگرد و فسفر واکنش می دهد. در صورت واکنش سود مایع با آلومینیوم ، محصولات آن ، سدیم تترا هیدروکسی آلومینات به همراه گاز هیدروژن خواهد بود. از این واکنش به منظور تولید گاز هیدروژن به عنوان سوخت بالن ها و کشتی های هوایی استفاده می شود.
۲Al + 2NaOH + 6H2O → ۲Na[Al(OH)4] + 3H2
در نتیجه واکنش سود سوز آور با فسفر ، تولید هیپوفسفات و هیدرید فسفات انجام خواهد شد:
۴P + 3NaOH + 3H2O → PH3 + 3NaH2PO2
برهم کنش مشترک سود سوز آور با گوگرد و هالوژن ها ، انجام یک واکنش متناقض است. برای نمونه ، واکنش با گوگرد و کلر به صورت زیر می باشد:
۳S + 6NaOH → Na2SO3 + 2Na2S + 3H2O
۳Cl2 + 6NaOH → NaClO3 + 5NaCl + 3H2O (در حرارت بالا)
Cl2 + 2NaOH → NaClO + NaCl + H2O (در دمای معمول)
تماس سود پرک و سود مایع باعث از بین رفتن بافت های چربی می شود. این ویژگی موجب مصرف سود سوز آور در تولید شامپو ، صابون و محصولاتی از این دست شده است. همچنین واکنش سود سوز آور با الکل های چند اتمی باعث می شود تا کریستال های محلول در آب تشکیل شود که به نام الکلات ها معروف هستند:
HOCH2CH2OH + 2NаOH → NaOCH2CH2ONa + 2H2O
