سولفات آهن یک نمک آبدار سبز رنگ اسید سولفوریک است که در انگلیسی با نام فروس سولفات و در فارسی زاج سبز هم نامیده می شود. این ماده که به شکل کریستالی یا پودری قابل تولید است موارد مصرف قابل توجهی در مشاغل کشاورزی ، صنعتی و خدماتی دارد. فروس سولفات معمولا در صنایع تولید فولاد از طریق تماس آهن با اسید سولفوریک تولید شده و یا در صنعت تولید دی اکسید تیتانیوم هم به دست می آید. اما روش صنعتی تولید آن از طریق واکنش دهی ترکیبات آهن با اسید سولفوریک در شرایط کنترل شده است. سولفات آهک ویژگی های فیزیکی و شیمیایی جالبی نظیر حالت اسیدی ، غلظت مناسب آهن ، رنگ سبز قوی ، انحلال پذیری عالی در آب و قیمت ارزان دارد که همین عوامل سبب شده به صورت گسترده از آن استفاده شود. در این مطلب ، ۵ کاربرد مهم سولفات آهن در مشاغل و صنایع مختلف را نام می بریم.
کاربرد سولفات آهن
سولفات آهن در کشاورزی
گیاهان و درختان نیازمند دریافت مواد مغذی از خاک به منظور تولید کلروفیل هستند. کلروفیل یا رنگ دانه موجب سبزی برگ گیاهان به منظور دریافت انرژی از نور خورشید و همچنین مقاومت در برابر آفات و حشرات می شود. کمبود عنصر آهن سبب ایجاد کلروز در گیاهان می شود که آثار آن به شکل زردی برگ ها و کاهش توانایی آنها در تولید رنگ دانه بروز می کند. برای رفع آثار سوء کمبود آهن در گیاهان باید از کود های غنی از آهن که به راحتی توسط گیاه قابل جذب باشد استفاده نمود.
یک راهکار مناسب برای این مشکل ، استفاده از کود سولفات آهن است. سولفات آهن ۷ آبه ۲ ظرفیتی ferrous sulfate heptahydrate (سولفات آهن آبدار) بهترین انتخاب برای استفاده به عنوان کود آهن می باشد. به دلیل این که این ماده حاوی مقادیر زیادی آهن قابل جذب برای گیاهان است ، به راحتی مشکل کمبود آهن را در کشاورزی بر طرف می نماید.
سولفات آهن در تولید سیمان
یکی از مشکلات کار با سیمان برای کارگران ساختمانی ، وجود کرومات محلول chromate در آن است که سبب ایجاد مشکلات پوستی نظیر واکنش های آلرژیک و اگزما در این افراد می شود. برای حفظ سلامت افراد و محیط زیست ، باید کرومات را به شکلی بی خطر خنثی نمود. شدت زیان این عنصر به حدی است که کشور های عضو اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۵ ، مجوز استفاده از آن را به میزان حداکثر دو ppm در وزن سیمان محدود کرده اند. سولفات آهن (فروس سولفات) رایج ترین ، در دسترس ترین و ارزان قیمت ترین ماده کاهنده کرومات است که صنعت تولید سیمان به کار می رود.
قرص سولفات آهن
آهن معمولا از طریق مواد غذایی جذب بدن ما می شود. این عنصر بخشی از هموگلوبین که وظیفه انتقال اکسیژن به ارگان های بدن و میوگلوبین در خون ما که وظیفه ذخیره سازی اکسیژن در عضلات را دارد است. انواع مختلفی از قرص آهن از ترکیبات آهن تولید می شود. سولفات آهن یک ماده معدنی در بدن انسان است که برای مقابله با کمبود آهن خون anemia و برخی بیماری های دیگر بکار می رود. بیماری های ناشی از کمبود آهن دلایل مختلفی دارند. برخی از این بیماری ها عبارت از کمبود گلبول قرمز ، پورفیری (اختلال نادر آنزیم ژنتیکی که سبب مشکلات پوستی و سیستم عصبی می شود) و تالاسمی هستند. قرص سولفات آهن معمولا در موارد کمبود آهن و یا در دوران بارداری تجویز می گردد.
سولفات آهن تصفیه آب
تصفیه مناسب آب آشامیدنی تاثیر فوق العاده ای بر سطح سلامت جامعه دارد. وجود حتی اندکی عناصر سمی ، فلزات سنگین ، باکتری ها و عوامل بیماری زا در داخل آب آشامیدنی سبب ایجاد بیماری در انسان می گردد. همچنین تصفیه فاضلاب خروجی کارخانجات هم از اهمیت فراوانی برخوردار است زیرا در صورت آزاد سازی ترکیبات سمی در طبیعت ، سلامت محیط زیست و در نتیجه سلامت انسان در معرض خطر قرار می گیرد. برخی عناصر نظیر کلسیم ، فسفات ، منگنز و … به دلیل استفاده از مواد شیمیایی و یا شسته شدن لایه های خاک توسط آب های روان به داخل آب وارد می شود که باعث سختی آب می شود.
سختی آب موجب رسوب در لوله ها ، دیگ های بخار ، تجهیزات صنعتی و حتی کتری های آب خانگی می شود. این عناصر به میزان زیاد برای سلامت انسان زیان آور هستند. سختی گیری آب آشامیدنی و یا فاضلاب صنعتی توسط مواد شیمیایی مختلف انجام می شود زیرا معمولا فیلتر ها به دلیل ریز بودن بیش از حد این عناصر قادر به حذف آن ها نیستند. کاربرد سولفات آهن در این تصفیه خانه های شهری و در کارخانجات تولیدی به منظور سختی گیری آب است.
سولفات آهن در رنگرزی
امروزه از مواد شیمیایی مختلفی در رنگ سازی استفاده می شود. با وجود اینکه نقش سولفات آهن در رنگرزی منسوجات و تولید جوهر کم شده است اما هنوز از فروس سولفات برای این منظور استفاده می شود. این ماده به تنهایی و یا در ترکیب با دیگر مواد معدنی و شیمیایی مانند تانن برای تولید رنگ های طیف سبز و آبی کاربرد دارد.
