اسید هیومیک به همراه اسید های آمینه نوعی کود ارگانیک محسوب می شوند که طی فراینده کمپوست شدن مواد مختلف در خاک تولید می گردد. اگر چه تمامی مواد موجود در خاک به اسید هیومیک تبدیل نمی شود اما اکثر پسماند های گیاهان امکان ایجاد ترکیبات هیومیک اسید در خاک را دارند. تولید اسید هیومیک یک فرایند کند و زمان بر است و ترکیبات هوموس به تدریج آزاد می شوند. وجود و تشکیل مواد هیومیکی یک بخش مهم از تشکیل کود های ارگانیک و مواد ضروری برای کشت محصولات با کیفیت است.
وجود ترکیبی از اسید هیومیک ، کلسیم و خاک رس در زمین های کشاورزی موجب عملکرد بهینه خاک می شود. این ترکیب دارای خاصیت تبادل یونی است به این معنی که اقدام به جذب آنیون ها و کاتیون های موجود در خاک کرده و سپس آن را مجددا رها می کند با این تفاوت که این یون ها برای مصرف گیاهان بهینه شده است. این ترکیب هیومیک اسید ، کلسیم و خاک رس با جذب و حفظ آب موجب می شود که خاک همیشه مرطوب بوده و از خاک در برابر فرسایش محافظت نماید.
اصولا اسید هیومیک با تقویت میکروارگانیسم های مفید موجب افزایش جذب آب و ریز مغذی ها توسط گیاهان می گردد. ترکیبات اسید هیومیک همچنین با فسفات تری کلسیم و اکسید هایی که فسفر را به دام می اندازند واکنش داده و فسفر را برای مصرف گیاهان آزاد می کند.
دو نوع مختلف از ترکیبات هوموس در طبیعت ایجاد می شود که اسید هیومیک و اسید فولویک نام دارند. تفاوت اصلی آن ها در سایز کوچک تر مولکول های فولویک اسید نسبت به هیومیک اسید و در نتیجه انحلال پذیری بهتر آن است. اصولا جذب مواد ارگانیک در طبیعت به این صورت است که ترکیبات ارگانیک تازه به وسیله فعالیت های باکتریایی تجزیه شده و پس از تبدیل شدن به اسید هیومیک ، و بعد به فولویک اسید تبدیل می شود. این مواد به صورت طبیعی به کندی تجزیه شده و اسید هیومیک و اسید فولویک را در مدت زمان طولانی ایجاد می کنند بنابراین خاک به مرور زمان به حاصلخیری دست پیدا می کند.
همچنین کود های ارگانیک حاوی پروتئین هستند که در حین تخمیر و تبدیل شدن به هیومیک اسید ، پروتئین آن های شکسته شده و به اسید آمینه ها تبدیل می گردد. اسید های آمینه قادر به ایجاد و افزایش فعالیت باکتری های مفید خاک بوده و رشد ریشه گیاهان را تحریک می کنند. اصولا توسعه میکروارگانیسم های موجود در خاک به افزایش جذب مواد مغذی توسط گیاهان منجر می شود. بنابراین وجود اسید هیومیک در اشکال مختلف آن در خاک ، نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و محصول دهی گیاهان دارد. با توجه به این که بسیاری از زمین های کشاورزی در کشور به دلایل مختلف نظیر خشکی یا آهکی بودن دچار فقدان فعالیت میکروارگانیسم ها هستند ، بنابراین باید اسید هیومیک به صورت کود ارگانیک به خاک افزوده شود.
